Rewalidacja indywidualna stanowi integralną część edukacji dzieci upośledzonych umysłowo. Jest blokiem zajęć wspomagających rozwój dziecka. Podstawą do zakwalifikowania poszczególnych uczniów do określonej formy zajęć rewalidacyjnych powinna być możliwie najpełniejsza diagnoza psychologiczno – pedagogiczna dokonana przez zespół osób pracujących z dzieckiem: nauczycieli, psychologa, pedagoga szkolnego, wychowawców, specjalistów prowadzących zajęcia rewalidacji indywidualnej oraz lekarzy.
Podstawowa diagnoza stanowi punkt wyjścia do opracowania przez zespół kierunków oddziaływania rewalidacyjnego na dziecko.
Każdy nauczyciel – specjalista przygotowuje indywidualne plany rewalidacji. Podczas zajęć nauczyciele – specjaliści, zachowując zasady ortodydaktyki, zachowując swoiste metody pracy z upośledzonymi umysłowo, realizują indywidualny program rewalidacji o określonych celach.
Najczęściej w ich zakres wchodzą następujące czynności:
– rozwijanie i doskonalenie zmysłów,
– rozwijanie orientacji i orientacji przestrzennej,
– ćwiczenia analizy i syntezy wzrokowej,
– ćwiczenia analizy i syntezy słuchowej oraz słuchu fonematycznego,
– rozwijanie koordynacji wzrokowo – ruchowej, słuchowo – ruchowej,
– rozwijanie sprawności manualnej i motorycznej,
– korekcja wad postawy,
– rozwijanie samoobsługi i zaradności życiowej,
– ćwiczenia pamięci mechanicznej i logicznej,
– kształtowanie i rozwijanie różnych procesów logicznych,
– wydłużanie czasu koncentracji uwagi,
– korygowanie niepożądanych społecznie zachowań poprzez udział w zajęciach
terapeutycznych i programach stymulująco- terapeutycznych,
– wspomaganie nauki czytania, pisania, liczenia, mierzenia,
Zajęcia rewalidacyjno – wychowawcze są przeznaczone dla dzieci głęboko niepełnosprawnych umysłowo i organizowane są na terenie ich domu, a w szczególnych przypadkach na terenie placówki szkolnej. Zajęcia te dostosowane są do indywidualnych możliwości dziecka.
Podstawową zasadą edukacji osób niepełnosprawnych intelektualnie w stopniu głębokim jest strukturyzacja. Każdy z nas, aby odnaleźć się w rzeczywistości planuje, przewiduje i tworzy określony rytm swojego życia. Stałe elementy zdarzeń tworzą swoistą strukturę, zapewniającą nam poczucie bezpieczeństwa. Zdarzają się sytuacje, które burzą ten rytm i wywołują zdenerwowanie, frustrację czy strach, lecz dzięki wiedzy i doświadczeniu potrafimy sobie z nimi radzić i tworzyć samodzielnie nowe struktury. Dzieci głęboko niepełnosprawne nie mają takiej kontroli, zaburzenia stałego rytmu powoduje chaos z którym nie potrafią sobie radzić, znika poczucie bezpieczeństwa, pojawia się natomiast lęk, strach które powodują zachowania niepożądane.
Dla upośledzonych umysłowo zajęcia pozalekcyjne mają istotne znaczenie rewalidacyjne. Prawidłowa organizacja i strukturyzacja może Stanowic istotne niewyczerpane źródło możliwości wychodzenia naprzeciw specyficznym potrzebom rozwojowym osób upośledzonych umysłowo.
Zajęcia pozalekcyjne mogą pomóc szkole specjalnej dostosować proces dydaktyczny do specyficznych właściwości, procesu uczenia się, pod warunkiem, że zostaną we właściwy sposób zaplanowane i zrealizowane.
Środowisko dziecka powinno być uporządkowane:
– zajęcia powinny odbywać się w tym samym pomieszczeniu,
– pomoce do zajęć powinny być schowane tak, aby nie dekoncentrować dziecka i nie wprowadzać zbyt dużej ilości bodźców,
– dziecko powinno mieć własne miejsce pracy,
– zajęcia powinny odbywać się o tej samej godzinie np:
9.00- powitanie
9.30 – czynności samoobsługowe np. mycie rąk, jedzenie
10.00 – zajęcia właściwe
10.30 – zajęcia metodą Knillów i relaksacja
11.00 – pożegnanie
Wszystkie proponowane dziecku aktywności muszą być dostosowane do indywidualnych możliwości dziecka mogą być modyfikowane. Zajęcia powinny prowadzić te same osoby i w miarę możliwości powinno być ich jak najmniej. Wszystkie osoby powinny porozumiewać się z nim w ten sam sposób. Język powinien być jasny i precyzyjny, wypowiedzi krótkie i bez ozdobników. Ważne jest też wprowadzenie zrytualizowanych form kontaktów społecznych ( powitania, pożegnania, zabawy), każda czynność czy umiejętność powinna być rozłożona na kolejne kroki i konsekwentnie wykonywana w ten sam sposób.
Pracując z dziećmi głęboko niepełnosprawnymi intelektualnie musimy nastawić się na pracę bardzo twórczą. Każda proponowana przez nas zabawka spełnia jakieś funkcje i trzeba je dobrze znać, żeby nie zaszkodzić dziecku ( np. odpowiednia głośność, zbyt jaskrawe kolory i wielkość zabawki). Dla każdego dziecka trzeba przygotować zestaw niezbędnych zabawek czy pomocy dydaktycznych, które powinny sprostać podstawowym wymaganiom.
Należy również zgromadzić podstawowe pomoce i wyposażenie do stymulacji: somatycznej, wibracyjnej, przedsionkowej, słuchowej, węchowej, smakowej, wzrokowej, dotykowej oraz stymulujące swobodną aktywność.
Wszystkie zajęcia, które proponujemy dziecku w programie powinny nawiązywać do schematu oddziaływań takich jak:
Poczucie bezpieczeństwa – socjalizacja
Poznanie – zachowanie – odczuwanie – poruszanie się
Komunikacja – świadomość ciała
Bardzo ważna jest współpraca z innymi specjalistami pracującymi z dzieckiem. Sprawdzanie czy realizujemy wszystkie ogniwa zawarte w schemacie, umożliwi nam kontrolę prawidłowego rozwoju procesu edukacji dziecka, by miało szansę zostania partnerem interakcji, a nie przedmiotem różnych zabiegów i manipulacji.
Zajęcia powinny być kontynuowane do czasu złagodzenia bądź wyeliminowania zaburzeń stanowiących powód objęcia ucznia formą rewalidacji indywidualnej. Rewalidacja indywidualna wymaga właściwego udokumentowania dla zachowania ciągłości oddziaływań w kolejnych latach pracy z uczniem. O zmianie formy pracy ( na indywidualna lub w zespole) mogą decydować takie czynniki jak: poprawność kontaktów dziecka z innymi dziećmi, jego samopoczucie, osiągane efekty i potrzeby. Szczegółowe zasady organizowania zajęć regulują odrębne przepisy.
